Alle kinderen hebben dezelfde rechten. Onderwijs is een belangrijk recht, en juist voor kinderen in asielzoekerscentra van extra groot belang. Het geeft hen houvast en structuur. Deze kinderen willen graag leren om verder te komen. Gelukkig bleek uit het rapport Leefomstandigheden van kinderen in azc’s (2021) dat 99% van de kinderen naar school gaat. De toegang tot de azc-scholen (basisscholen) en de Internationale Schakelklassen (ISK) is dus over het algemeen goed. Helaas krijgen we wel regelmatig signalen dat er op sommige azc’s enkele maanden geen of beperkte toegang is tot onderwijs. De Werkgroep Kind in azc blijft hier goed op monitoren, zodat we snel aan de bel kunnen trekken.
Structurele knelpunten
Naast gevallen van beperkte toegang tot onderwijs, signaleert de Werkgroep enkele andere belangrijke knelpunten.
De verhuizingen onderbreken de continuïteit van het onderwijs. De vertrouwensband met de leerkracht kan zo niet worden opgebouwd en de overdracht van de ene school naar de andere brengt vaak problemen met zich mee. Daarbij komt dat een school voor het tweede jaar van een leerling veel minder geld ontvangt.
De doorstroom van een ISK naar regulier onderwijs gaat moeizaam. Vaak beheerst een kind nog niet volledig de Nederlandse taal. Jongeren komen, mede hierdoor, terecht op een lager niveau dan ze aankunnen. Veel jongeren geven zelf aan graag naar een reguliere school te willen, zodat ze sneller Nederlands zullen leren.
Daarnaast is er beperkte toegang tot speciaal onderwijs voor kinderen die dat nodig hebben. Tijdens het onderzoek ving de Werkgroep signalen op van kinderen met een beperking die (nog) niet naar speciaal onderwijs gingen, terwijl dat wel nodig was.
Hoewel gemeenten verantwoordelijk zijn voor het verzorgen van voorschoolse opvang van asielzoekerskinderen, is dit op veel plekken niet aanwezig. In enkele gevallen regelt het COA met behulp van vrijwilligers een alternatief, maar de kwaliteit en consistentie hiervan is wisselend.
Binnen het asielzoekersonderwijs is er weinig aandacht voor sociaal-emotionele ontwikkeling, terwijl deze kinderen juist ontzettend veel voor hun kiezen krijgen en al hebben gekregen tijdens hun reis naar Nederland. Lastig gedrag wordt momenteel vaak afgeschoven op het zich niet volledig kunnen uiten in de Nederlandse taal, terwijl dit vaak het gevolg is van ervaringen in het verleden. Het taalgerichte curriculum en de huidige werkdruk biedt onvoldoende ruimte voor sociaal-emotionele ontwikkeling van nieuwkomers-leerlingen.
De Werkgroep Kind in azc pleit onder andere voor de volgende punten:
- Stop het verhuizen van kinderen in azc’s.
- Plaats kinderen die noodgedwongen moeten verhuizen alleen nog maar in de zomervakantie op een nieuwe school. Zorg voor een goed leerling volg-systeem.
- Besteed structureel aandacht aan sociaal-emotionele ontwikkeling.
- Zorg voor een snelle doorstroom naar regulier onderwijs. Bied maatwerk. Investeer in informatievoorziening en begeleiding voor reguliere scholen om doorstroom te bespoedigen.
- Onderzoek hoe de toegang tot het speciaal onderwijs verbeterd kan worden en signaleer zo snel mogelijk of een kind speciaal onderwijs nodig heeft.
- Bied voorschoolse educatie.
